Digitale toegankelijkheid

Waar denk jij aan bij digitale toegankelijkheid? Dat heb ik ook aan onze effectmakers gevraagd. Een greep uit de reacties: voldoende leesbaarheid, zorgen dat mensen die blind of doof zijn je content ook kunnen ontvangen, ondertitels, mijn moeder heeft alle letters op haar iPhone heel groot, en ook regelmatig “euhh…”. Dat is niet erg, want digitale toegankelijkheid is een breed begrip. Onze korte definitie:

Zo’n twee miljoen Nederlanders hebben een beperking. Denk aan slecht zien of horen en het niet kunnen bedienen van een muis. Dit zijn niet alleen mensen die niets zien of horen, in feite heeft bijvoorbeeld iedereen met een bril een beperking. De groep is dus veel groter dan je denkt.

Waarom is het nu relevant?

Natuurlijk waren we altijd al bezig met toegankelijkheid. We zorgen voor voldoende contrast tussen de letters en de achtergrond in een brochure, gebruiken lettertypes die goed leesbaar zijn en zorgen voor een ringleiding voor gehoorapparaten als we een groot evenement organiseren. Maar digitale bestanden hebben iets bijzonders.

Code als sleutel tot toegankelijkheid

Digitale bestanden bestaan namelijk uit code, en die code kan je op allerlei manieren interpreteren. Een gedrukt boek kan niet zomaar gelezen worden door iemand die niet kan zien. Maar als we tekst en afbeeldingen op de juiste manier coderen, maken we ze toegankelijk. Dan kan een computer tekst voorlezen of vertalen naar braille. Zo kunnen mensen die niet of moeilijk kunnen zien of lezen jouw tekst toch begrijpen.

Voorbeeld: kop of vet?

Voor mensen met een beperking is het écht noodzakelijk dat we (digitale) bestanden op de juiste manier (op)maken. Wist je bijvoorbeeld dat er een verschil is tussen een kop en vette tekst in je verhaal? Op de site zien een header en vette tekst er hetzelfde uit.

Dit is vette tekst.
En dit is een header

<strong>Dit is vette tekst.</strong>
<h2>En dit is een header</h2>

Een header en vette tekst zien er voor de meeste lezers dus hetzelfde uit, maar voor een lezer met een beperking is het heel belangrijk dat je gebruik maakt van headers. Zo maak je namelijk de structuur van de tekst duidelijk, ook voor mensen die de tekst niet kunnen zien.

Veel verschillende media

Dus wat voor media kunnen we allemaal toegankelijk maken? We geven een paar voorbeelden:

1. Tekst

   Zorg dat de structuur goed is, dan kan de tekst door de computer worden voorgelezen of worden gelezen met een brailleregel. Oh, en als je een link plaatst, gebruik dan niet ‘klik hier’, maar omschrijf waar je naartoe linkt. Tenslotte kan je de tekst zelf ook makkelijker maken. Korte zinnen en simpele woorden maken het voor iedereen makkelijker.

2. Afbeeldingen

   Geef afbeeldingen een alt-tekst (ja, dat kan ook op Facebook, Instagram en Twitter). Daarin beschrijven we wat er op de afbeelding staat, zodat visueel beperkte mensen dat ook kunnen lezen. Ook de oude regels blijven van kracht, zorg dus voor voldoende contrast!

3. Video

   Maak van de ondertitels voor een video een apart bestand. Daarin staat de tekst die wordt uitgesproken, en als dat nodig is ook wat er in de video gebeurt. Maak ook een transcript, en als het een lange video is een aparte samenvatting in tekst.

4. PDF

   Een digitale PDF kan volledig toegankelijk gemaakt worden, maar dat moet van tevoren bij de opmaak wel goed worden voorbereid. Ook moeten er achteraf in de PDF vaak nabewerkingen plaatsvinden om het bestand geschikt te maken voor gebruik door mensen met een beperking. Denk aan het aangeven van de taal of de leesvolgorde van tekstkaders en tabellen. Anders gaat het voorlezen in de verkeerde volgorde. Ook moet in de opmaak voor alle relevante afbeeldingen of infographics een beschrijving worden geleverd van wat er te zien is.
   Het toegankelijk maken van een PDF is dus een grote klus. Bedenk je daarom altijd of dat wel het juiste middel is. Misschien is het beter de informatie als een webpagina aan te bieden, zodat je profiteert van de (hopelijk) toegankelijke structuur van je website.

5. Website

   Gebruik tekst waar dat kan, en dus niet een ‘plaatje van tekst’ omdat dat er mooier uitziet. Met CSS kan je prachtige ontwerpen maken, die toch toegankelijk zijn. Onze ontwerpers en designers helpen je verder. Daarnaast kan je met een plugin je site laten voorlezen.

Niet alleen voor mensen met een beperking

Stiekem hebben we allemaal plezier van toegankelijke media. Gebruik je de reader-mode weleens op je telefoon? Daarmee krijg je een versie van een website te zien met alleen de tekst en de plaatjes. De kleur van de achtergrond, de grootte van de letters en het lettertype kan je zelf bepalen.
En heb je weleens de ondertiteling aan of uitgezet op Netflix of op YouTube? Of gewisseld van taal? Dat kan alleen doordat het bestand van de video slim is opgebouwd. Bij een videoband (wie kent ze nog?) of op televisie kun je de ondertitels immers niet uitzetten. De ondertiteling is ook belangrijk voor de mensen die in het OV naar social media kijken. Ze hebben bijna allemaal het geluid van hun telefoon uit. Wel zo vriendelijk voor de medereizigers. En ik zet ondertiteling aan als ik laat op de avond tv kijk, dan hoeft het geluid niet zo hard en weet ik toch wat er wordt gezegd.

Zoekmachines

Toegankelijke bestanden hebben nog een groot voordeel. Zoekmachines zoals Google kunnen eigenlijk alleen lezen. Afbeeldingen, video en audio begrijpen gaat steeds beter, maar het blijft een uitdaging. Dus als we zorgen voor ondertitels of een alt-tekst, kan Google (en YouTube, na Google de populairste zoekmachine) ons verhaal beter begrijpen! Dus: Beter toegankelijke content = beter vindbare content = meer bezoek voor het bedrijf.

Conclusie: aan de slag!

Wat je er ook van vindt, digitale toegankelijkheid wordt verplicht voor overheidscommunicatie. Ben je geen overheid? Dan zijn er dus drie belangrijke redenen om je documenten toegankelijk te maken:

1. De mensen met een beperking helpen
2. Content toegankelijk maken voor de rest van de wereld
3. Hoger scoren in Google

Hoe pak je toegankelijkheid aan?

Het is niet moeilijk om te beginnen met digitale toegankelijkheid. In feite zijn het vijf stappen, die elkaar steeds weer opvolgen. Wij noemen het de effectgroep* Cyclus van Toegankelijkheid.

1. Wat is de status?

   Je moet natuurlijk eerst weten waar je staat. Gelukkig zijn er heel veel hulpmiddelen.
   – Check de toegankelijkheid van je website
   – Controleer het contrast in je design
   – Lees meer over de richtlijnen voor een drempelvrij web (WCAG 2.1)

2. Wat kunnen we verbeteren?

3. Wat gaan we verbeteren?

   Deze vraag lijkt moeilijk te beantwoorden, maar in feite is het een optelsom van de volgende twee vragen:
   a. Welke verbeteringen hebben de grootste impact?
   b. Welke verbeteringen vereisen de minste inspanning? Is een verbetering makkelijk door te voeren en heeft hij grote impact (ondertitels los meeleveren in plaats van ‘in de video branden’)? Doen!

4. Aan de slag!

5. Klaar? Tijd voor de volgende ronde! Evalueren en dan terug naar stap 1…

Je ziet, het verbeteren van toegankelijkheid is een continu proces. Je kan het dan ook goed aanvliegen met sprints. Zo kan je in een korte periode grote slagen maken.
Overtuigd? Mooi! We gaan graag met je aan de slag. We helpen je met jouw Cyclus van Toegankelijkheid, door een audit te doen, verbeteringen voor te stellen en je te helpen met het uitvoeren. Hopelijk wordt toegankelijkheid net zo vanzelfsprekend als goed omgaan met privacy. Onze ontwerpers, developers en copywriters helpen je graag!